Viêm da cơ địa là gì? Nhìn từ góc độ Đông y và Tây y

"Viêm da cơ địa là bệnh da liễu mạn tính dễ tái phát. Tìm hiểu khái niệm, nguyên nhân, dấu hiệu và cách kiểm soát theo Đông y và Tây y."

1. Khái niệm chung

Viêm da cơ địa (Atopic Dermatitis) là tình trạng viêm mạn tính của da, thường biểu hiện bằng khô ráp, ngứa nhiều, nổi mẩn đỏ và có tính chất tái phát theo từng đợt.

• Theo Tây y, đây là bệnh da do rối loạn hàng rào bảo vệ và đáp ứng miễn dịch quá mức của cơ thể trước các yếu tố môi trường.
• Theo Đông y, bệnh thuộc phạm trù "Ngưu bì tiễn", "Phong chẩn", nguyên nhân liên quan đến phong – thấp – nhiệt – huyết hư, kết hợp với cơ địa yếu khiến da dễ bị kích thích.

2. Nguyên nhân gây viêm da cơ địa

2.1. Quan điểm Tây y

• Di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc hen suyễn, viêm mũi dị ứng, viêm da cơ địa dễ mắc bệnh.
• Rối loạn miễn dịch: Hệ miễn dịch phản ứng mạnh mẽ với các dị nguyên như bụi, phấn hoa, lông thú.
• Rối loạn hàng rào da: Lớp sừng da suy yếu, dễ mất nước và bị xâm nhập bởi vi khuẩn, dị nguyên.
• Môi trường – lối sống: Thời tiết lạnh khô, stress, mất ngủ, chế độ ăn thiếu cân bằng đều có thể làm bệnh bùng phát.

2.2. Quan điểm Đông y

• Phong tà xâm nhập: Ngoại tà phong, thấp, nhiệt kết hợp, gây ngứa và nổi ban đỏ.
• Tạng phủ suy yếu: Tỳ hư không vận hóa, phế hư không tuyên phát, can uất hóa hỏa, huyết hư sinh phong… đều có thể dẫn tới phát bệnh.
• Chế độ sinh hoạt: Ăn nhiều đồ cay nóng, uống rượu bia, mất cân bằng âm dương, tinh thần lo lắng đều làm tình trạng nặng thêm.

3. Dấu hiệu nhận biết

3.1. Theo Tây y

• Da khô và bong tróc: Mất lớp dầu bảo vệ, da nứt nẻ.
• Ngứa dữ dội: Thường nặng hơn về ban đêm.
• Tổn thương da: Vùng đỏ, sẩn nhỏ, rỉ dịch khi gãi. Da dày, sạm màu khi bệnh kéo dài.
• Vị trí hay gặp: Mặt, cổ, khuỷu tay, khoeo chân, bàn tay, bàn chân.

3.2. Theo Đông y

• Thể phong nhiệt: Da đỏ, ngứa, nổi mẩn kèm nóng rát.
• Thể thấp nhiệt: Da ẩm ướt, rỉ dịch vàng, ngứa nhiều.
• Thể huyết hư phong táo: Da khô, bong vảy, ngứa về đêm, gãi nhiều làm xước da.
• Thể can uất hóa hỏa: Ngứa dữ dội, kèm dễ cáu gắt, mất ngủ.

4. Ảnh hưởng của viêm da cơ địa

Dù không nguy hiểm đến tính mạng, viêm da cơ địa lại gây:

• Khó ngủ, mệt mỏi do ngứa ngáy.
• Tâm lý tự ti, căng thẳng, đặc biệt khi tổn thương ở vùng mặt.
• Nguy cơ bội nhiễm khi gãi gây trầy xước.
• Suy giảm chất lượng sống, ảnh hưởng học tập, công việc.

5. Hướng kiểm soát an toàn

5.1. Theo Tây y

• Dưỡng ẩm da: Là nguyên tắc nền tảng, giúp phục hồi hàng rào bảo vệ.
• Tắm rửa hợp lý: Tắm nước ấm, 5–10 phút, tránh xà phòng mạnh.
• Tránh dị nguyên: Bụi, phấn hoa, lông thú, hóa chất tẩy rửa.
• Theo dõi và tái khám: Khi bệnh kéo dài hoặc tổn thương lan rộng.

5.2. Theo Đông y

• Điều chỉnh ăn uống: Ăn thanh đạm, nhiều rau xanh, trái cây; tránh cay nóng, rượu bia.
• Điều dưỡng cơ thể: Ngủ đủ giấc, giữ tâm lý ổn định, tránh lo âu kéo dài.
• Điều hòa âm dương – khí huyết: Hạn chế các yếu tố làm mất cân bằng cơ thể, tăng cường tập luyện nhẹ như yoga, khí công, dưỡng sinh.

6. Lời khuyên chung

• Dưỡng ẩm hằng ngày, chọn sản phẩm dịu nhẹ.
• Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng khí.
• Quan sát phản ứng của cơ thể với thực phẩm và môi trường để phòng tránh.
• Kết hợp lối sống khoa học, tinh thần thư thái để giảm nguy cơ tái phát.

7. Kết luận

Viêm da cơ địa là bệnh mạn tính, mang tính chất cơ địa, dễ tái phát. Tây y lý giải dựa trên cơ chế miễn dịch và hàng rào da, trong khi Đông y quy về mất cân bằng âm dương, phong – thấp – nhiệt. Dù tiếp cận theo hướng nào, điểm chung đều nhấn mạnh: cần chăm sóc da đúng cách, điều chỉnh ăn uống và lối sống để kiểm soát bệnh lâu dài.

⚠️ Miễn trách nhiệm
Bài viết này chỉ nhằm mục đích tham khảo và cung cấp kiến thức sức khỏe cộng đồng, không thay thế cho tư vấn hay chẩn đoán y khoa. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu hoặc thầy thuốc Đông y có chuyên môn để được hướng dẫn phù hợp với tình trạng cá nhân.